http://aharlilar.arzublog.com/uploads/aharlilar/mirza_taher_xoshnevis_2.jpg


میرزا طاهر در 7 سالگی به مکتب سپرده می شود و در آنجا، گلستان سعدی، جامع عباسی و نصاب را فرا می گیرید و در یادگیری خط نسخ هم می کوشد تا در اندک مدتی با مقدمات تحریر خط نسخ آشنا می شود. چون استعداد سر شار به خوشنویسی در وجودش نهفته بود بدون تعلیم و راهنمایی استاد، فقط به سائقه ذوق و عشق مفرط به خوشنویسی، آنقدر از روی خطوط شیوای استادان خط، تمرین و مشق می نماید تا از روی جودت طبع و حدّت ذهن، تجربه کافی اندوخته و به کیفیت و رموز و قواعد آن پی می برد...

در این ایام خانواده ایشان  در محله اهراب در کوی چشمه باشی ساکن بودند و وی در سن 9 سالگی (عمه جزیی) برای یکی از کتابفروشی تبریز می نویسد و چاپ می شود و در دوازده سالگی صرف میر و تصریف و عوامل را نوشته و آنها نیز به چاپ می رسند(1391 قمری). کتاب بعدی استاد میرزا طاهر خوشنویس در سن چهارده سالگی( معالم در اصول) بود و هنوز هم نسخه های آن موجود و مورد استفاده طلاب علوم دینی است سپس به نوشتن قرآن می پردازد و اولین قرآن را در سال 1321 هجری قمری شروع می کند که چهارده سال تمام کار نوشتن آن قرآن به طول می کشید.

در سال 1325 قمری، انقلاب مشروطه پیش می آید، استاد در آن زمان در مدرسه حسن پادشاه پیش یکی از طلاب به خواندن صرف و نحو و فقه مشغول بود در این ایام مدارس تبریز همه ملی بودند و تشکیلات دولتی فرهنگ هنوز برقرار نشده بود. مدرسه های فیوضات و رشدیه تبریز، ایشان را در سن 17 سالگی برای تعلیم خط دعوت می کنند و استاد به امر تعلیم مشغول می شود و  چندی بعد مدرسه (مموریال اسکول امریکائیMemorial Scool. U.S  ) در محله لیلاوا نیز استاد را به همکاری دعوت کرده و تعلیم خوشنویسی را برای دانش آموزان این مدرسه معروف آغاز می کند.

مدتی سپری می شود تا محمد حسن میرزا ولیعهد به تبریز می آید و مدرسه متوسطی را که حالا دبیرستان فردوسی نام دارد، تأسیس می کند. آن زمان دکتر اعلم الملک رئیس افتخاری معارف آذربایجان بود و استاد را برای تعلیم خوشنویسی به مدرسه محمدیه یا فردوسی امروزی دعوت می کند و مرحوم میرزا ابوالقاسم فیوضات معلم ریاضی آن مدرسه بود.

کار تعلیم و تربیت استاد میرزا طاهر خوشنویس همچنان ادامه داشت که مدت تعلیم استاد بزرگوار با 15 سال خدمت در مدارس علمی به دستور دکتر احمد خان محسنی رئیس تشکیلات معارف آذربایجان، 35 سال دیگر رسما در مدارس تبریز ادامه می یابد و همگام و توأم با این خدمت، در عرض 64 سال به تحریر بیش از 200 جلد کتاب، رساله علمی، اخلاقی و دینی نظیر مکاتب، مفاتیح الجنان(6 جلد)، قرآن کریم(25 جلد)، منتهی الامال، نهج البلاغه( 4جلد)، گلستان سعدی، صحیفه سجادیه، شرح جامی، کتاب رجال و ..... موفق می شود.

  استاد زنده یاد میرزا طاهر در کنار 50 سال امر تدریس خوشنویسی در مدارس که اکثر اوقات ایشان را پر می کرد به امر تحریر کتاب های حجیم و وزین مبادرت ورزیده اند که این امر عملی نمی شد مگر به اتکای همّت و پشتکار فراوانی که الحق ایشان آن را در حد اعلی داشتند.

استاد خوشنویس تسلط کاملی نیز به استفاده با سر قلم فلزی داشتند با این که اکثر نوشته ها و نگارش استاد با قلم نی بود به هر حال در سال 1334 شمسی استاد میرزا طاهر تقاضای بازنشستگی می نماید که قریب به 70 سال داشت آخرین کتابی که استاد میرزا طاهر خوشنویس قلم آرائی کرده کتاب آسمانی قرآن مجید بود که در سال 1353 شمسی آن را به پایان زسانیده با ختم این قرآن، تعداد نسخه هایی که از قرآن نوشته به 25 جلد بالغ می شود. حاصل زندگی خانوادگی استاد، 6 دختر و یک پسر که همگی در قید حیات هستند و سرانجام این هنرمند متقی و بی نظیر جهان علم و هنر پس از سپری نمودن قریب به نود سال عمر پربار خود، در سال 1355 شمسی بدرود حیات گفت و جامعه هنری آذربایجان و ایران را با درد و داغ در گذاشت و ما را با میراث بزرگی از آثار خود تنها گذاشت.

از مطالعه زندگی عمر پر بار مرحوم روانشاد، استاد حاج میرزا طاهر خوشنویس آنچه استنباط می شود این است که او از یک نبوغ فوق العاده خدادادی برخوردار بود. وی اصالت هنر را به هیچ وجه با لذات زود گذر مادی معاوضه ننموده و همواره هستی خود را در کالبد حروف و کلمات دمید و حیرتی که از مطالعه کثرت آثارایشان بر انسان دست می دهد مؤید این امر است.

استاد خوشنویس عاشقی تمام عیار بود، عشقی با اخلاص و مؤمن و خوشنویسی چیره دست که از خاک مشک خیز تبریز و از سینه سوخته خاک آذربایجان جوشید، چون چشمه ای گوارا جاری شد تا خاک تشنه هنر را سیراب کند. او در سرزمینی رشد و تعالی پیدا کرد که همواره ستارگان پر فروغ و ادب در خاک پر گهرش درخشش و تلألؤ نموده اند. استاد در سن 80 سالگی حداقل روزانه به طور مداوم 12 ساعت به تحریر خط و انجام مراجعات ارباب رجوع مشغول بود و هیچ گونه خستگی در خود احساس نمی نمود و با پایمردی و ایمان بر پیری غلبه می نمود، او خود معتقد بود (( اگر انسانی از جوانی خود سوء استفاده نکند برای همیشه شاداب و جوان می ماند و در ایام پیری، محرومیت و رنج نمی کشد.))

مرحوم خوشنویس در مورد بدیع ترین آثار خطی که به وجود آورده است، گوید:

..... یکی(20) حزب قرآن می باشد که من حیث المجموع بر 1200 صفحه بالغ است و دیگری قرآن مجید است که در 668 صفحه که در روی کاغذ ابریشمی با وضع بسیار زیبا و هنرمندانه ای زیر نظر خودم به طبع رسیده و این دو اثر از حیث خوشنویسی و تذهیب و نقش کاری و طرح بندی و کلیه پیرایه های حواشی که همگی مولود ابتکارها و ابداعات خودم بوده و به قدری زیبا و با قاعدا تحریر شده که همیشه چه در ایران و چه در خارج از ایران مورد تقلید و اقتباس و عکسبرداری جماعت خطاطان و مؤسسات انتشاراتی شده است، امیدوارم دو اثر مورد اشاره که در اوخر عمرم نوشته ام زینت بخش مساجد و محافل مذهبی مسلمانان بوده و پیوسته ایام یادگار پاینده و جاویدانی از حقیر باشد...

تواضع و فروتنی این پیر شوریده در برابر این همه خدمات فرهنگی و اجتماعی و دینی واقعا قابل تأمل است، او در این مورد گوید: ((.... من در برابر این خدمت صادقانه 65 ساله ام به غیر از خدای بزرگ، از هیچ خلق الهی توقع پاداش و تقدیر نداشته ام و خدا را شکر که تا به امروز از مال و آسایش دنیا کاملا بهره مند بوده ام، به علاوه خدمتی که به قصد پاداش انجام گیرد خدمت نیست تجارت است.))

عشقین یولونو زاهد و فرزانه گئده نمز               جان فیکرین ائده ن منزل جانانه گئده نمز

آری سخن از زنده یاد استاد حاج میرزا طاهر خوشنویس است. سخن از افسوس و حسرت نیست، سخن از غبطه و حیرت است. سخن از دست رفتنش نیست، سخن از بودنش یا نبودنش است. سخن از چگونه زیستن است، هر چند که در حق این پیر شوریده، خوشنویسی و دلسوخته عرصه هنر حرف های گفته شده بسیار است.

 

خاماچی، بهروز. محلات تاریخی و قدیمی تبریز. تبریز: روابط عمومی شهرداری منطقه۳ تبریز.۱۳۸۱،ص۹تا۴۵

 


گوتورولموش  
http://ahrabb.blogfa.com

دوشنبه 14 تیر 1400
بؤلوملر : قره داغ ,